نویسنده‌ی مطلب تاریخچه هوشمندسازی (+) خاطره‌يی تعريف می‌کند از اين که حدود پنجاه سال پيش، پدر و مادرش اولین کسانی بودند که يک دستگاه اجاق مایکروویو در آپارتمان‌شان خریدند. موقع آشپزی تعدادی از همسایه‌ها به خانه‌ی پدر و مادرش می‌رفتند تا از نزدیک شیوه‌ی کار کردن ماشین آشپزی فوری را ببینند. یک بار پدرش یک دانه ذرت را در اجاق گذاشت تا آن را بو بدهد. همه در آن فاصله دور هم جمع شدند و به سر کشیدن نوشیدنی و گپ و گفت مشغول شدند. تا دانه‌ی ذرت تبدیل به پف فیل شد، همه از هیجان نفس آسوده‌ای کشیدند. بعدها، زمانی که نویسنده کارتون خانواده‌ی جتسون را از تلویزیون تماشا می‌کرده، به این می‌انديشیده که چه آینده‌یی خواهد داشت. تاریخچه‌ی هوشمندسازی به دهه‌ها قبل بازمی‌گردد و اکنون، در دهه‌ی دوم قرن بیست و یکم کار به جايی رسيده که تخت خواب فرد می‌تواند به او بگوید که چه‌قدر از زمان در تخت بودن را خوابيده! ما چه‌گونه و از چه مسیری به این‌جا رسیده‌ایم؟
خانه‌های هوشمند در ابتدا تنها فکر و خيال بودند و هيچ ساختار واقعی ما به ازای آن‌ها وجود نداشت. تاریخچه هوشمندسازی در ابتدا با اندیشه‌های خیالی و داستان‌های علمی–تخیلی همراه بود. نويسنده‌هايی هم‌چون ری بردبری آينده‌يی را تصوير می‌کردند که در آن وقت خانه‌ها قابليت تعاملی داشتند و به نظر می‌رسيد که می‌توانند خودشان را اداره کنند. بردبری در داستان کوتاه هشداردهنده‌اش به نام «باران‌های ملايمی خواهد باريد» يک خانه‌ی خودکار را توصيف می‌کند که حتا پس از مرگ انسان‌ها و در غياب آن‌ها به کار خود ادامه می‌دهد. اين هم جالب هم ترساننده است، تا اين که مزايای واقعی اتوماسيون خانگی را در نظر بگيريد. آن‌گاه هم‌چه خيالی بيش‌تر مايه‌ی راحتی و آسايش می‌شود.
اما، آن‌چه به عنوان «هوشمند» به زبان می‌آوريم و برگردانی برای کلمه‌ی انگليسی smart است، شايد مناسب‌ترين معادل نباشد. آخر، در زبان مبداء حروف کلمه‌ی smart سرنام اين عبارت‌اند:
Self-Monitoring Analysis & Reporting Technology
برگردان کامل اين عبارت مسلم است که با «هوشمند»ی عين به عين نيست.
از اين مقدمه که بگذريم، اين تکنولوژی نخستين بار توسط شرکت آی‌بی‌ام با مشخصه‌ی ATA-3 و عنوان PFA برای صدور هشدار پيشاپيش در باره‌ی عمل‌کرد نامطلوب در مين‌فريم‌ها شکل گرفت و توسعه يافت. پس از آن شرکت کامپک بود که تکنولوژی IntelliSafe را برای مديريت عمل‌کرد سخت‌ديسک‌ها در مجموعه استانداردهای ATA/IDE ثبت کرد که با عنوان .S.M.A.R.T شناخته شد.
با اين که انديشه‌ی اتوماسيون خانگی مدت‌ها در ذهن ما بوده، اما زمان زيادی از اين نمی‌گذرد که واقعا جلوه‌های واقعی خانه‌های هوشمند به چشم آمده است.
این مطلب تاریخچه خانه هوشمند را از سال 1900 تا به امروز زیر ذره‌بین می‌برد و سیر تکامل خانه هوشمند و تاریخچه هوشمندسازی را در این سال‌ها بررسی می‌کند.
-
فهرست مطالب
۱۹۰۱ – ۱۹۲۰ – آغاز تاریخچه هوشمندسازی با اختراع لوازم خانگی
شروع تاریخچه خانه هوشمند در اوایل دهه‌ی قرن بیستم با ایده‌ی ماشین ظرف‌شویی و جارو برقی شروع شد. در آن دهه و دهه‌ی بعد از آن، اختراع بسیاری از دستگاه‌‌ها برای تغییر سبک زندگی، مثل یخچال اتفاقات معجزه‌آسایی بودند. هر چند انواع لوازم خانگی آن چه هوشمند پنداشته می‌شود، نيستند، اما اختراع آن‌ها در اوائل قرن بيستم دست‌آورد چشم‌گيری به حساب می‌آمد. سرآغاز اين دست‌آوردها اختراع و عرضه‌ی ماشين جاروی مکنده در سال ۱۹۰۱ بود. در سال ۱۹۰۷ يک نمونه‌ی کارآمد از جارو برقی ساخته شد. انسان در فاصله‌ی دو دهه‌ی اول قرن بيستم شاهد اختراع يخچال، لباس‌خشک‌کن، ماشين شست‌وشو، اتو، تستر و وسايل ديگر بود. آن روزگار چه دوران شگفت‌انگيزی برای خدمتکارانی بود که برای خانواده‌های مرفه کار می‌کردند!
-
۱۹۶۵ – ۱۹۶۷ – اکو چهار (Echo IV) و کامپيوتر آشپزخانه
اولین بار در سال ۱۹۶۵ جان مک‌کارتی هوش مصنوعی را عملا به کار برد. این ایده چندی قبل‌تر مطرح شده بود. هر چند، تأثیر آن بر زندگی نیاز به چشم‌انداز بلندمدتی داشت. با این حال، هوش مصنوعی تحولی عظیم در تاریخچه هوشمندسازی به وجود آورد.
در سال ۱۹۶۶، جیم ساترلند اولین کامپیوتر هوشمند خانگی را به نام اکو فور (Echo IV) ساخت. در آن زمان، او در شرکت وستینگ‌هاوس کار می کرد. اکو فور دستگاه بزرگی بود که به اندازه‌ی چهار قفسه‌ی بزرگ جا اشغال می‌کرد و وزن‌اش به حدود ۴۰۰ کیلوگرم می‌رسید. قرار بود این کامپیوتر جوری کار کند که گويی مغز خانه است.
هر چند هيچ وقت محصول اکو چهار به فروش تجاری نرسيد، اما اولين محصول هوشمندی بود که ساخته شد. به عبارتی، تاریخچه هوشمندسازی با تولید اکوچهار به صورت واضح‌تری نمایان می‌شود. اين ابزار هوشمند می‌توانست فهرست خريد، دمای خانه و روشن و خاموش بودن وسايل خانگی را کنترل کند. کامپيوتر آشپزخانه يک سال بعد ساخته شد و می‌توانست انواع دستور پخت غذا را ذخيره کند، اما عاقبت خوبی پيدا نکرد و هيچ مدلی از آن به فروش نرفت.
-
۱۹۸۰ – اوايل دهه‌ی ۱۹۹۰
در اواخر دهه‌ی هشتاد و اوائل دهه‌ی نود در قرن بیستم، در برنامه‌يی تلویزیون مدام تصویر یک زن با موهای کوتاه خاکستری که در خانه بر زمین افتاده بود، دیده می‌شد. او در حالی که یک دستگاه مثل گردن‌بند داشت، گریه می‌کرد و می‌گفت: «من افتاده‌ام و نمی‌توانم بلند شوم.» این دستگاه به گونه‌يی برنامه‌ریزی شده بود که با فشردن یک دکمه پزشک به کمک بیمار می‌آمد. هم‌چه دستگاهی به شهروندان سالمند در همه جا می‌توانست امنیت و استقلال بیش‌تری بدهد. آن اولین گام برای توسعه و ترویج تکنولوژی‌های حمایت از افراد کهن‌سال بود که اینک به يک حوزه‌ی صنعتی قابل توجه منجر شده است.
-
۱۹۹۱ – تکنولوژی و سالمندی
با هم‌نشينی ظرفيت‌های تکنولوژی و نيازهای سالمندی امکانی مهيا شد تا زندگی شهروندان پير و پا به سن گذاشته آسان‌تر اداره شود. در دهه‌ی ۹۰ پژوهش‌های زيادی در اين حوزه‌ی فنی انجام شد. می‌شود به خاطر آورد که هشدار حياتی «افتاده‌ام و نمی‌توانم بلند شوم» يک نمونه از هم‌چه امکانی بود.
-
۱۹۹۸ – اوايل دهه‌ی ۲۰۰۰ – خانه‌های هوشمند
در اواخر دهه‌ی نود، اولین دستگاه با تکنولوژی خانه‌ی هوشمند به مفهوم امروزین وارد بازار شد و خیلی زود در سال ۲۰۰۰ این تکنولوژی در همه جای بازار خودنمايی کرد. اولین وسایلی که برای اتوماسیون خانگی به درد می‌خوردند، با قیمت مناسب و مقرون به صرفه به مشتری عرضه شدند. به تدريج، در تاریخچه هوشمندسازی آن دوران هر کسی که پا به خانه‌ی هوشمند می‌گذاشت، راجع به اینترنت اشیاء صحبت می‌کرد. کم کم با رواج گوشی‌های هوشمند کنترل کردن هر دستگاه هوشمند با برنامه‌ی مخصوص و از هر مکانی به راحتی میسر شد.
محبوبيت خانه‌های هوشمند و اتوماسيون خانگی در اوايل دهه‌ی ۲۰۰۰ پا گرفت. در اين سال‌ها بود که تکنولوژی‌های مختلف عرضه شدند و اين چنين بود که انديشه‌ی خانه‌ی هوشمند عملياتی و اقتصادی شد. با فراگيری تجهيزات شبکه‌‌بندی در خانه‌ها و تکنولوژی‌های ارتباطی کم‌کم سر و کله‌ی تجهيزات و ابزارهای مختلف خانه‌ی هوشمند در ويترين فروشگاه‌ها پيدا شد.
۲۰۱۰
شرکت نست در سال ۲۰۱۰ تأسيس شد و اولين محصول هوشمند خود را که يک حس‌گر دمای قابل آموزش بود، عرضه کرد. اين شرکت حس‌گرهای دود و گازهای آلاينده و دوربين‌های امنيتی نيز طراحی و توليد کرد. گوگل در سال ۲۰۱۵ اين شرکت را تصاحب کرد و از آن به بعد به عنوان بخشی از شرکت آلفابت ادامه‌ی فعاليت می‌دهد.
اینک، کاربر می‌تواند زمانی که در رخت‌خواب است، به وسیله‌ی برنامه‌ی هوشمند دستگاه‌های مختلف را، از قهوه‌ساز گرفته تا نان‌برشته‌کن را کنترل کند. حس‌گرهای نشت آب می‌توانند به صاحب‌خانه بگویند کدام لوله در خانه دچار نشتی‌ست و به آسانی، این امکان مهیاست تا به کمک برنامه شیر فلکه‌ی آب بسته شود و … . در این دوران بود که تجهیزات هوشمند، تحولی شگرف در تاریخچه هوشمندسازی به وجود آوردند.
در همین سال بود که روبات واتسون ساخت شرکت آی‌بی‌ام بود که در برنامه‌ی تلویزیونی ژپردی (Jeopardy) برنده‌ی مسابقه شد. با این که واتسون ابزاری برای خانه‌های هوشمند نبود، اما اولین روباتی بود که می‌توانست بشنود، بفهمد و به سؤال‌های افراد پاسخ دهد. فضایی که این روبات اشغال می‌کرد به بزرگی یک اتاق خواب بود. رسانه‌ها این روبات را به همه‌ی دنیا نشان دادند و راه را برای به وجود آمدن دستیارهای مجازی هموار کردند.
۲۰۱۱
اکتبر ۲۰۱۱ شاهد دو پیشرفت مهم در زمینه‌ی دستگاه‌های هوشمند بود که با اختراع گوشی آیفون 4S شروع شد و این اختراع نقطه‌ی عطفی برای شروع پیشرفت در تاریخچه هوشمندسازی است. این گوشی هوشمند برای اولین بار مجهز به دستیار مجازی سیری در سال ۲۰۱۱ رونمایی شد. البته باید گفت که سیری آن موقع از آن قدرت هوشمندانه‌یی که الان دارد و بسیار محبوب است، برخوردار نبود.
همان سال، همچنین دماسنج‌های هوشمند فروش قابل توجهی در بازار داشتند. هر چند اکوبی در سال ۲۰۰۷ عرضه شده بود، اما در سال ۲۰۱۱ بود که با دستگاه‌های دیگر ادغام شد و ویژگی‌هایی را دیدیم که امروز می‌شناسیم و مورد علاقه‌مان هستند. به نظر می‌رسد دماسنج‌های هوشمند اولین و بزرگ‌ترین نسخه از محصولات خانه‌های هوشمند بوده‌اند و دلیل این موضوع چه بسا به خاطر سودمندی آن در مصرف انرژی بوده است.
۲۰۱۲
نوآوری دیگری که بعد از دماسنج روی کار آمد، مربوط به سیستم روشنایی در تکنولوژی خانه هوشمند بود. اولین چراغ روشنایی ال‌ای‌دی در سال ۲۰۱۲ با استقبال بسیار خوبی روبه‌رو شد. اگر چه پیش از این چراغ‌هایی با قابلیت تنظیم نور وجود داشتند، اما لامپ‌های هوشمند و برنامه‌ی کاربردی‌شان در این سال کانون توجه افراد زیادی قرار گرفت.
شرکت اسمارت‌تينگز در سال ۲۰۱۲ کارزاری برای جذب سرمايه راه انداخت و موفق شد با ۱.۲ ميليون دلار سامانه‌ی خانه‌ی هوشمند خود را راه‌اندازی کند. با ادامه‌ی اين روند محصولات شرکت در سال ۲۰۱۳ به بازار آمد و بعدتر، در سال ۲۰۱۴ سامسونگ آن را تصاحب کرد.
۲۰۱۳
در سال ۲۰۱۳، آیفون‌های ویدئویی رینگ و قفل هوشمند آگوست هوشمندی را جلو درِ خانه‌ها آوردند. این قفل‌ها و دربازکن‌های هوشمند به ما کمک می‌کنند تا رفت و آمدها به خانه را کنترل کنیم. علاوه بر این، اوقاتی که فراموش کرده‌ایم در را قفل کنیم به دادمان می‌رسند. حتا می‌توانیم مواقعی که خانه نیستیم و دوستان‌مان پشت در مانده‌اند، با تلفن همراه‌مان آن‌ها را به داخل خانه راه بدهیم.
۲۰۱۴
بلندگوی هوشمند آمازون اکو، الکسا و اکوسیستم یک‌پارچه‌ی خانه‌ی هوشمند در سال ۲۰۱۴ متولد شدند. از اول انتظاری نمی‌رفت که الکسا یک دستیار قدرتمند و همه‌جانبه باشد و قرار نبود در همین جایگاه امروزین‌اش قرار بگیرد. در گذر زمان، وقتی الکسا جایگاه خودش را میان افراد و درون خانه‌ی هوشمند پیدا کرد، خیلی‌ها ترجیح دادند که وسیله‌های هوشمندشان را از طریق یک رابط کاربری مشترک کنترل کنند تا این که به مدیریت هر وسیله با یک برنامه‌ی کاربردی جداگانه بپردازند.
۲۰۱۶
در سال ۲۰۱۶ گوگل با تولید دستیار مجازی و بلندگوی هوشمند به ترتیب با نام‌های دستیار گوگل و گوگل‌هوم وارد بازار تجهیزات هوشمند شد. این غول تکنولوژی قبلا هم در زمینه‌ی اتوماسیون خانگی سرمایه‌گذاری کرده بود، اما متاسفانه این دستیار مجازی که در عین حال بلندگوی هوشمند هم هست، تجهیزات خانگی را با محدودیتی رو به رو کرد، چندان که این تجهیزات یا باید با الکسا سازگار باشند یا دستیار گوگل!
همچنین شرکت کنترل‌فور یکی از مهارت‌های قابل افزودن به الکسا را در سال ۲۰۱۶ رونمایی کرد. با راه‌اندازی این قابلیت در خانه‌های هوشمند امکان کنترل تجهیزات با استفاده از فرمان‌های صوتی فراهم شد. این امر باعث شد تا کاربران راحت‌تر بتوانند به امکانات خانه‌ی خود متصل شوند و آن‌ها را کنترل کنند. این نوآوری باعث هر چه بیشتر یک‌پارچه شدن تجهیزات در خانه‌های هوشمند شد.
۲۰۱۹
نسل بعدی تکنولوژی مخابرات یا همان 5G در سال ۲۰۱۹ به طور جدی توسعه یافت. این تکنولوژی در خانه‌ی هوشمند به معنای سرعت بالاتر و ارتباطات مؤثرتر بین دستگاه‌های هوشمند است و به بهبود کارایی وسیله‌های دوربین‌دار مثل دربازکن‌های تصویری و سیستم‌های امنیتی کمک می‌کند. تکنولوژی نسل پنج همچنین امکانات زیادی را برای تجهیزات هوشمند خارج از خانه فراهم می‌کند و درهای بسیاری برای ایجاد شدن شهر هوشمند به روی ما باز خواهد شد.
در سال ۲۰۱۹ یک راهنمای هوشمندسازی خانه عرضه شد که برآورد هزینه‌ی تهیه انواع تجهیزات خانه هوشمند پرداخته بود که در صورت علاقه‌مندی می‌توانید آن را در وبلاگ نستک ایران مطالعه کنید.
۲۰۲۰ و بعد از آن
هرچند نمی‌توانیم با اطمینان بگوییم که در آینده چه چیز در انتظار خانه‌های هوشمند است، اما می‌توانیم به بهره‌وری و سازگاری بیشتر و امنیت بالاتر خانه‌ها بیش از گذشته امیدوار باشیم.
تکنولوژی خارق‌العاده‌ی خانگی
با رایج شدن تکنولوژی‌های هوشمند به نظر می رسد که در خانه چیزی وجود ندارد که از هم‌چه امکان نوآورانه‌يی بهره نبرد. این موقعیتی خارق‌العاده است. حتا تخم‌مرغ را می‌توان هوشمندانه آب‌پز کرد يا به کمک ربات می‌توان به حیوان خانگی در اوقاتی که صاحب‌خانه سر کار و به هر دليل دیگر بیرون از خانه است، رسیدگی کرد.
درست است که شاید چنین به نظر برسد که تکنولوژی‌های هوشمند به شکل ناخوش‌آيندی در روند زندگی دخالت می‌کنند، اما واقعا در بهبود روند زندگی تأثیر می‌گذارند. به طور کلی، اگر به تاریخچه هوشمندسازی نگاه کنیم روز به روز در حال پیشرفت بوده است و سیر صودی خود را به طور متداوم حفظ کرده است.
فناوری هوشمند و سلامتی
نمی‌شود از تاریخچه هوشمندسازی و تکنولوژی هوشمند سخن گفت، اما از مزایای آن در حوزه‌ی سلامتی چشم‌پوشی کرد. تقاضای زیاد در بازار به شرکت‌های تولیدی انگیزه‌ی زیادی داده است.
این روزها، تخت‌خواب‌های هوشمند با تنظیم خودکار برای مدیریت خواب آسوده و راحت طراحی، ساخته و عرضه شده‌اند. کنترل هوشمند روشنایی به وسیله کلید لمسی هوشمند نه تنها از طریق صدا بلکه به وسیله ریموت کنترل یا تلفن هوشمند می‌تواند به افراد کم‌بینا کمک کند. دستیارهای صوتی و بلندگوهای هوشمند می‌توانند به افراد کهن‌سال زمان مصرف داروهایشان را یادآوری کنند. اتوها و اجاق‌های هوشمند به صورت خودکار خاموش می‌شوند و از خطرهای احتمالی جلوگیری می‌کنند. تکنولوژی خانه‌ی هوشمند گنجی‌ست که با اشاره‌ی سرانگشت در اختیار شماست.
اگرچه امروز نمی‌شود با بشقاب پرنده‌های حبابی دور آسمان چرخید، اما در چند دهه‌ی اخير مسیری طی شده که در کارتون خانواده‌ی جتسون دیده می‌شد. اکنون خانه‌ها پناه‌گاه‌هایی هستند برای آرامش و آسايش. صاحب‌خانه‌ها می‌توانند با قیمت معقولی به این تکنولوژی‌های هوشمند مجهز شوند. آری، تاریخچه هوشمندسازی به نقطه‌ای رسیده که فقط يک اشاره کافی‌ست! با لمس يک انگشت به تمام این جلوه‌های رفاه دنیای مدرن نزدیک شويد.
