بدون دیدگاه

یک راهنما برای ساختن خانه‌ی هوشمند

آيا قصد داريد یک خانه‌ی هوشمند بسازيد؟ این مطلب را بخوانید تا حتما از کارهایی که یک خانه‌ی هوشمند می‌تواند انجام دهد، هیجان‌زده شويد.

مفهوم خانه‌ی هوشمند به معنای مجموعه‌يی از گجت‌ها و ربات‌های هیجان‌انگیز نیست، اما اگر هم‌چه تصويری را دوست داريد، رسيدن به آن دور از دست نیست. خانه‌ی هوشمند اغلب به معنای جایگزین کردن گجت‌ها، لوازم خانگی و ابزارهای مختلف با نسخه‌های خودکار و قابل اتصال به اينترنت است، مثل چراغ‌های و دماسنج‌های هوشمند، سیستم‌های امنیتی هوشمند و …

خانه‌ی هوشمند از جذابیت‌های بالایی برخوردار است. با داشتن خانه‌ی هوشمند می‌توانید قفل در خانه‌تان را با تلفن همراه‌تان باز کنید یا همان‌طور که در خانه‌ی خود قدم می‌زنید، چراغ‌ها را به طور خودکار روشن کنید. می‌توانید از دست‌یار مجازی خود بخواهید تا یک فنجان قهوه برایتان آماده کند. یک ربات جاروبرقی در زمان‌هایی که خانه نیستید، خانه‌ی شما را تمیز کند. دماسنج هوشمند دمای خانه‌ی شما را کنترل می‌کند که باعث صرفه‌جویی در هزینه می‌شود. شما می‌توانید همه چیز را با استفاده از تلفن هوشمند خود در داخل یا بیرون از خانه و با استفاده از دوربین‌های امنیتی کنترل کنید.

بر اساس مطالعات اخیر، با وجود آن که حدود ۵۳ درصد مردم در حال حاضر از وسیله‌های خانه‌ی هوشمند استفاده می‌کنند، واقعیت به آن صورت که در تبلیغات مختلف می‌بینیم، جادویی و سحرآمیز نیست. در واقع باید گفت که هیچ راه حل منحصر به فرد و ساده‌يی وجود ندارد که به تنهایی بتواند به طور بی‌نقصی کل فرآيندهای خانه‌ی شما را خودکار کند.

با اين همه، خوشبختانه همه چیز حداقل نسبت به گذشته بهتر است. اتوماسیون خانگی قبلا یک کار پیچیده بود که نیازمند مهارت‌های شبکه، اسکریپت نویسی و … بود، اما خانه‌های هوشمند و مدرن به اندازه‌يی ساده هستند که هر کسی می‌تواند آن را داشته باشد. با داشتن تعداد کمی از محصولات در دسترس شما می‌توانید اکثر امورات روزانه‌ی خود را با استفاده از تلفن هوشمند یا حتا یک دستور صوتی ساده انجام دهید.

پايه و اساس خانه‌ی هوشمند

بعضی از دستگاه‌های هوشمند مانند محصولات برجسته‌ی نست، رینگ و شرکت‌های مشابه، برنامه‌ی کاربردی مخصوص خود را دارند که شما می‌توانید با استفاده از آن‌ها وسیله‌ها را کنترل کنید، اما وسیله‌های دیگری هستند که از استانداردهای محبوبی مثل زیگبی یا زد-ویو استفاده می‌کنند تا بتوانند با یک هاب مرکزی ارتباط برقرار کنند و در نتيجه، کاربر می‌تواند تجهیزات خود را با استفاده از برنامه‌ی کاربردی هاب مدیریت کند.

در حالی که برخی از محصولات در هر دو دسته جا می‌گیرند، طوری که هم می‌توان از برنامه‌ی کاربردی مخصوص آن‌ها استفاده کرد هم از پلتفرم‌های بزرگ‌تر خانه‌ی هوشمند بهره‌مند شد.

اگر قصد دارید از محصولات متفاوت و زیادی در خانه‌ی هوشمندتان استفاده کنید، این کار چه بسا به سختی چيدن یک پازل طاقت‌فرسا باشد. اما زمان، بودجه و اشتیاق سه معیاری هستند که بر اساس آن‌ها متوجه می‌شوید که هوشمندسازی خانه‌تان را از کجا بايد شروع کنید. همیشه انجام هر کاری راحت‌تر و آسان‌تر می‌شود اگر و تنها اگر آن را به قطعات کوچک‌تر تبدیل کنیم. يک پیشنهاد مناسب این است که ابتدا با یک یا دو گجت شروع کنید تا بیش‌تر با چه‌گونه کار کردن این نوع محصولات آشنا شوید. می‌توان با انتخاب یکی از این سه اکوسيستم و دست‌یار هوشمند آغاز کنيد:

  • – آمازون الکسا،
  • – دست‌یار گوگل،
  • – اپل هوم‌کیت.

اکو که محصولی از آمازون است که ‌دست‌یار آن با نام الکسا صدا زده می‌شود. محصول مشابه گوگل هم گوگل‌هوم نام دارد و رابط آن اسيستنت ناميده می‌شود. این دو محصول از غول‌های خانه‌ی هوشمند هستند که اغلب يکی از دو گزينه‌ی رقيب هم هنگام انتخاب مشتريان بالقوه ‌اند.

دستیار صوتی گوگل به نام اسیستنت.

از طرفی، اپل هوم‌کیت یک انتخاب بدیهی برای طرفداران اپل است. با برنامه‌ی کاربردی اپل‌هوم می‌توانید همه چیز را از جمله اپل تی‌وی و بلندگوی اپل هوم‌پد می‌توانيد با دست‌یار صوتی سيری کنترل کنيد. اگر حفظ حریم برایتان مهم است، اپل هم‌کيت محصول مناسبی‌ست. اپل در حفظ حریم شخصی غوغا کرده است.

برنامه‌ی کاربردی اپل‌هوم.

ممکن است روشن کردن چراغ‌ها با استفاده از فرمان صوتی ایده‌ی جذابی به نظر برسد یا بخواهید در ورودی خانه‌تان را با استفاده از تلفن هوشمند خود قفل کنید. در این صورت می‌توانید در هر يک دسته‌‌بندی‌های کاربردی با تحقیق و پرس‌وجو گزینه‌هایی را که مناسب و جذاب تشخيص می‌دهيد، انتخاب کنید.

بسیاری از افراد در ابتدا از دسته‌ی سیستم‌های امنیتی خانه‌ی هوشمند شروع می‌کنند و به تدریج به سمت سیستم‌های پیچیده‌تر می‌روند. یک سیستم امنیتی خانه‌ی هوشمند در نهايت به شبکه‌ی بی‌سیم وای‌فای متصل می‌شود و از اين رو، می‌توانید وسیله‌های خود را با استفاده از برنامه‌ی کاربردی قابل نصب بر تلفن هوشمند کنترل کنید.

سیستم‌های وروردی معمولا شامل سنسورهای در و پنجره، حس‌گر يا آشکارساز حرکت و یک هاب هستند که با تجهیزات منزل به وسیله‌ی استفاده از یک یا چند پروتکل بی‌سیم (وای‌فای، زی‌ویو، زیگبی یا یک شبکه‌ی مش اختصاصی) ارتباط برقرار می‌کنند.

علاوه بر اين، شما می‌توانید حس‌گرهای حرکتی، حس‌گرهای باز و بسته شدن در و پنجره‌ی بیش‌تری را اضافه کنید تا بتوانید کل خانه‌ را تحت پوشش قرار دهید و سیستمی وسیع از قفل‌های در، در باز کن خودکار پارکينگ، دوربین‌های مداربسته، چراغ‌ها، آژیرها، آشکارسازهای دود و منواکسید کربن، سنسورهای آب و غیره برای خانه‌ی خود فراهم کنید.

به طور کلی، شما می‌توانید وسیله‌های اولیه‌ی خود را که دارای وسیع‌ترین سازگاری هستند انتخاب کنید و خانه‌ی هوشمند خود را بدون نگرانی از ایجاد ناسازگاری در آینده بنا کنید.

اکنون به همان دسته‌بندی مورد اشاره برای طبقه‌بندی محصولات خانه‌ی هوشمند می‌پردازيم:

سيستم روشنایی: چراغ‌های هوشمند مانند چراغ‌های فیلیپس به شما کمک می‌کنند تا روشنایی را به صورت تکی یا گروهی با استفاده از تلفن هوشمند کنترل کنید. حتا می‌توان چشم‌اندازی با سطوح روشنایی و درجات مختلف تنظیم کرد تا دیگر چشمان خود را در اواخر شب، غرق در نور آبی نکنید. خاموش و روشن کردن چراغ‌ها به طور خودکار با استفاده از سیستم روشنایی هوشمند امکان‌پذیر است و حتا می‌شود به جای استفاده از چراغ‌های هوشمند از کلیدهای هوشمند برای کنترل چراغ‌ها استفاده کرد.

دماسنج‌ها: به کمک دماسنج‌های هوشمند می‌توان دمای خانه را بر اساس ساعات روز و شرايط لحظه‌يی کنترل کرد. حتا می‌توان قبل از رسیدن به خانه، دمای خانه را تنظیم کرد. نمونه‌يی از اين تجهيزات دماسنج محصول اکوبی (Ecobee) است که چندين حس‌گر دارد و با نصب آن‌ها در پیرامون خانه می‌توان دمای هر اتاق را به طور مجزا سنجید.

دماسنج هوشمند اکوبی.

قفل‌ها: قفل‌های هوشمند بسیار متنوع‌اند. برخی از آن‌ها برای شما این امکان را فراهم می‌کنند تا بتوان با استفاده از تلفن هوشمند کنترل‌شان کرد. بعضی دیگر دسترسی به طور موقت را برای دوست یا اعضای خانواده امکان‌پذیر می‌کنند یا گزینه‌های منحصر به فردی را مانند باز کردن قفل در با اثر انگشت، پیش روی شما می‌گذارد.

دوربین و آیفون: آیفون‌های هوشمند شامل دوربین‌هایی می‌شود که شما را متوجه حضور افراد، اعم از مزاحم یا آشنا، پشت در خانه می‌کند. بعضی از آیفون‌ها از جمله نست یا رینگ، می‌توانند با دوربین‌های شرکت مادر خود ادغام شوند. به اين ترتيب، می‌توان یک سیستم کلی ایجاد کرد تا حرکت‌هایی را که در نزدیکی خانه‌ اتفاق می‌افتد، تشخيص داد و صاحب‌خانه را از رخدادهای پیرامون خانه، حتا در اوقاتی که کسی در خانه نیست، آگاه کرد. با اين سامانه می‌توان موارد ضبط شده را برای دسترسی‌های آتی در شبکه‌ی ابری ذخيره کرد.

سیستم‌های امنیتی: دوربین‌ها تنها یکی از عناصر کاربردی در یک خانه‌ی امن و هوشمند هستند. برای آن‌ها که به دنبال یک سیستم کامل با تجهیزاتی مثل حس‌گرهای حرکتی، حس‌گر در یا آژیر خطر هستند، شرکت‌هایی مانندسيمپلی‌سيف می‌توانند در کنترل خانه بسیار ياری‌رسان باشند. بعضی از سیستم‌ها این امکان را فراهم می‌آورند تا خود فرد بتواند عمل نظارت را انجام دهد.

تلویزیون و دستگاه‌های کنترل از راه دور: شما ممکن است سیستم تآتر و سینمای خانگی را بخشی از خانه‌ی هوشمند به حساب نیاورید، اما زمانی که به یک کنترل از راه دور مانند Logic Harmoney Elite متصل شوید، می‌توانید وسیله‌های مختلفی مثل تجهیزات روشنایی خانه، تاریکی یا روشنی پرده‌ها و وسیله‌های هوشمند دیگر را به طور هم‌زمان کنترل کنید. حتا با ادغام این سیستم و دست‌یار صوتی الکسا کنترل خانه بسیار راحت‌تر و آسان‌تر می‌شود.

کنترل تجهیزات به وسیله‌ی کنترل از راه دور Logic Harmoney Elite.

انواع چیزهای دیگر: این تعاریف تنها ذره‌ای از خروار در مورد سیستم‌های خانه‌ی هوشمند است. در سیستم‌های هوشمند، روشن یا تاریک کردن پنجره تنها با لمس یک کلید اتفاق می‌افتد. ربات‌های جاروبرقی در زمان‌هایی که خانه نیستید، خانه‌ی شما را تمیز می‌کنند و حتا وسایل آشپزخانه از راه دور قابل کنترل‌اند و پریزهای هوشمند می‌توانند هر وسیله‌ای را که به برق وصل شود، کنترل کنند.

مزايای خانه‌ی هوشمند

اتصال وسیله‌ها به یک‌دیگر و به شبکه‌ی خانگی مزایای زیادی به همراه دارد. بدون تردید اولین مزیت آن آسودگی، کنترل و مدیریت راحت‌تر است. می‌توان وسیله‌ها را با برنامه‌ی کاربردی ويژه‌ی موبايل و یا دست‌يارهای صوتی هوشمند کنترل کنید. شرکت‌های هوشمندسازی زیادی تلاش می‌کنند تا برای شما زندگی راحت‌تری را به ارمغان آورند و زمان را برای شما ذخیره کنند.

دومين مزيت اطلاعاتی‌ست که به راحتی استخراج می‌شود و در اختیار گذاشته می‌شود. گجت‌های خانه‌ی هوشمند از طریق دوربین‌های امنیتی و یا کنتورهای هوشمند اطلاعاتی را استخراج و عرضه می‌کنند. برای نمونه، کنتورهای هوشمند مقدار انرژی مصرفی را نمایش می‌دهند.

سومین مزیت اتوماسیون است. اگر نمی‌خواهید گجت‌های خانگی‌تان را به صورت دستی کنترل کنید، می‌توانید میزان هوشمندی خانه‌ی خود را یک پله بالاتر ببرید و سناریو، قوانین و روال‌هایی را برای کنترل خودکار آن‌ها تعریف کنید. در واقع می‌توان رفتارها و اقدامات معینی را تعریف کرد تا پس از راه‌اندازی اتفاق بیافتند. مثلا زمانی که شما از خانه خارج می‌شوید سنسورها فعال شوند. این ایده مثل این می‌ماند که به تدريج خانه‌ی هوشمندتان شما، خانواده و دوستان‌تان را می‌شناسد و بدون این که کاری انجام دهید، خودش وارد عمل می‌شود و کاری را که لازم است انجام می‌دهد.

و در آخر، به ربات‌های بی‌سیم می‌رسیم که نوعی چاشنی در این زمینه به حساب می‌آیند. در این‌جا مد نظر انواع ربات‌های جاروبرقی، ماشین چمن‌زنی، دستگاه‌های خشک‌کن و … است. البته، هنوز خانه‌ی هوشمند نمی‌تواند تمامی کارهای خانه‌ی شما را انجام دهد.

کنترل انبوهی از وسايل مختلف

هم‌زمان با گسترش خانه‌ی هوشمندتان، حتما به یک هاب نیاز دارید تا بتوان وسیله‌های مختلف را به یک‌دیگر متصل کرد. محبوب‌ترین هاب‌ها محصولات وینک و اسمارت تینگز محصول سامسونگ هستند. وینک یک رابط کاربری ساده‌تر با کاربری آسان‌تر را به شما پیشنهاد می‌دهد، اما اسمارت تینگز از لحاظ عمل‌کرد داخلی بسیار قوی‌تر است. هر دو ابزار با سیستم عامل‌های آی‌اواس و اندروید به خوبی کار می‌کنند.

محصولات اسمارت‌تینگز.

هر دو هم‌چنین دارای سازگاری گسترده‌يی با دستگاه‌های مختلف خانه‌ی هوشمند هستند، اما مسأله این است که آن‌ها همه چیز را در بر نمی‌گیرند. پس قبل از خرید باید موارد سازگاری آن‌ها را بررسی کرد. معمولا هاب‌های که تک‌پروتکلی هستند، گزينه‌ی پيش‌نهادی مطلوبی نيستند، زيرا هرچه هاب پروتکل‌های بیش‌تری را پشتیبانی کند، فضاهای بیش‌تری هم تحت پوشش قرار می‌گیرند.

دست‌یارهای صوتی گزینه‌های عالی ديگری برای خانه‌ی هوشمند به حساب می‌آيند. هیچ چیز خوب‌تر از این نیست که بتوان سیستم‌های روشنایی، تهویه‌ی هوا و تلویزیون را به راحتی با فرمان‌های صوتی کنترل کرد. دست‌یارهای صوتی آمازون اکو و گوگل هوم سازگاری گسترده‌يی با دستگاه‌های مختلف دارند. در حالی که الکسا با دستگاه‌های خانه‌ی هوشمند بیشتری سازگار است و مهارت‌هایی بیش‌تری به عنوان یک شخص سوم داراست، اما زمانی که نوبت به پاسخ‌دهی به امور روزمره می‌رسد گوگل هوشمندانه‌تر عمل می‌کند.

زمانی که شما وسیله‌های بیشتر را به سیستم هوشمند خود اضافه کنید، ممکن است به کنترل‌کننده‌های بیشتری نیز روبه‌رو شويد که با نصب یک پنل روی دیوار می‌توانند وسیله‌های زیادی را از یک مکان کنترل کنند، حتا آن‌هایی را که با پروتکل‌های متفاوتی سازگار هستند.

نباید این گونه فرض کنید که از ابتدا باید همه چیز را خرید. می‌توان برای شروع از يکی دو دستگاه‌ آغاز کرد. در گذر زمان متوجه می‌شويد که چه رویکردی برای شما کارایی بیش‌تری دارد. هنگام خريد ابزارهای هوشمند به اين توجه کنيد که نقطه‌ی ضعف شما در امور روزمره چيست، به جای اين که فقط به اين توجه کنيد که به اندازه‌ی پولی که داريد خرج کنيد. برای مثال، اگر دست‌یار صوتی را یک وسیله‌ی کاربردی در انجام کارهای روزانه می‌دانید، فراهم کردن سایر وسیله‌ها نیز باید بر اساس سازگاری با دست‌یار صوتی صورت پذيرد.

بسیاری از دستگاه‌ها به تنهایی جذاب هستند، اما وقتی در کنار دست‌یار‌های صوتی به کار برده می‌شوند، کارآمدتر و جذاب‌تر می‌شوند، به نحوی که می‌توان حتا بدون استفاده از تلفن‌ هم وسیله‌ها را کنترل کرد. برای مثال، قفل هوشمند می‌تواند به چراغ‌های خانه اعلام کند که شما در خانه حضور دارید تا روشن شوند. در خانه‌ی هوشمند ذهن شما برای فکر کردن و تمرکز کردن در انجام کارهای مهم فارغ و آزاد است.

خانه‌هايی که هوشمندتر می‌شوند

دانستن این نکته مهم است که بدانید در حالی که این وسیله‌ها کارهای زیادی می‌توانند انجام دهند، اما هوشمندتر از چیزی که می‌پندارید نیستند. بنا بر این اگر خانه‌ی هوشمند شما آن‌طور که انتظار داريد کار نمی‌کند، ناامید نشوید. هیچ برنامه‌ی کاربردی نمی‌تواند همه‌ی وسیله‌ها را با هم کنترل کند و هیچ ترکیبی از دستگاه‌ها به طور کامل با هم پیوسته و یک‌پارچه نیستند. مثلا پنل ديواری اتموس‌کنترل که می‌تواند چندین وسیله را کنترل کند، اما نمی‌تواند با الکسا یا گوگل‌هوم ارتباط برقرار کند، زيرا خودش يک دست‌یار صوتی مستقل دارد.

پنل دیواری اتموس‌کنترل.

همان‌طور که خانه‌ی هوشمندتان را توسعه می‌دهيد، خرد خرد ناچار می‌شويد که راه حل‌هایی پیدا کنید تا دستگاه‌های به‌خصوصی را برای ارتباط دستگاه‌ها با یک‌دیگر مهیا کنید. در واقع زمانی که شما کنترل‌کننده یا هاب هوشمند خانه‌تان را انتخاب کنید، در مرحله‌‌ی بعدی بايد یک راه حل خوب برای بنا کردن سیستم خانه‌ی هوشمندتان برگزينيد. برای این کار باید یک دسته‌بندی خانگی مناسب را در نظر بگيريد و به دنبال محصولاتی باشید تا با اکوسیستم برگزيده سازگار باشند. هم‌اکنون، محبوب‌ترین دسته‌بندی‌ها برای لوازم خانگی در خانه‌ی هوشمند شامل تجهيزات آشپزخانه، کنترل و نظارت بچه، دوربین‌ها، زنگ‌ها، محصولات روشنایی، شبکه، سیستم‌های امنیتی، بلندگوها و دماسنج‌ها می‌شود. از اين رو، مناسب‌ترين کار جست‌وجو و استفاده از راهنمای خرید محصولات است. حتا در اينترنت صفحه‌هایی را می‌توان جست که به طور ویژه به محصولات سازگار با الکسا، دستیار گوگل و اپل هوم‌کیت می‌پردازند.

همچنین با استفاده از برنامه‌هایی مثل IFTTT و سترينگیفای می‌توانید امکان اتوماسیون و تعامل بین دستگاه‌ها را به دست ‌آوريد. يک روند فرمان‌دهی در چنين سيستمی می‌تواند مثل اين باشد:‌ «اگر قفل در بعد از ساعت ۶ باز شود، آن‌گاه چراغ‌های خانه به طور خودکار روشن شوند.»

علاوه بر این، اکوسیستم همیشه در حال تغییر است. برای مثال سرویس جدید آمازون این امکان را به فراهم آورده تا قفل هوشمند خود را از طریق تلفن کنترل کنید. هر چند اين کار تنها از قفل‌های هوشمند مبتنی بر پروتکل زیگبی پشتی‌بانی می‌کند. در اين سامانه‌ی آمازون هم‌چنین سازگاری با قفل‌های وای‌فای توسعه داده شده است. اگر کسی از قفل‌های متنوعی استفاده می‌کند که برای اين سامانه مناسب نيستند، ناگزير بايد دستگاه‌های ناسازگار را کنار گذاشت و وسیله‌يی را جایگزین کرد که تحت پوشش پشتی‌بانی خدمات قرار گيرد.

دستگاه‌های هوشمند در پایان روز باید زندگی شما را آسان‌تر کنند نه سخت‌تر. به دنبال یک سیستم یک‌پارچه که برای همیشه از پس انجام هر کاری بر بيايد، نباشید. در عوض، نقاط ضعف خود را در انجام کارها پیدا کنید و برای آن‌ها راه‌ حل هوشمند مناسبی بیابید. اگر انتظارها، عادت‌ها و روال زندگی خود را بدانید، به راحتی می‌توانید خانه‌ی هوشمند مناسب خودتان را ایجاد کنید.

حريم خصوصی در خانه‌ی هوشمند

وقتی بحث حریم خصوصی به میان می‌آید، به موضوعات مختلفی باید اعتنا کرد. مسأله‌ی اصلی و مهم این است که وقتی به خانه‌ی هوشمند خود متصل می‌شوید، عادات روزمره و اطلاعات خود و خانوادتان را به نحوی در اختیار شرکت‌ها می‌گذارید. این یک معامله‌ی بی‌پرده است! شما در مقابل دادن این اطلاعات مزایای دیگری را دریافت می‌کنید. شما زمان و پول خود را ذخیره می‌کنید و از مقدار انرژی مصرفی خود در خانه آگاه می‌شوید.

ممکن است شرکتی که محصول آن را به کار می‌بريد، تصمیم بگیرد اطلاعات شما را به اشتراک بگذارد و یا به صراحت در توافق با شما اعلام کنند که اطلاعات شما محرمانه خواهد ماند و هرگز به فروش نمی‌رسد. تمامی محصولات از جمله سیری، دستیار گوگل و الکسا که با فرمان‌های صوتی کار می‌کنند، به شما امکان حذف اطلاعات ثبت و ذخیره شده را می‌دهند.

امنیت در خانه‌ی هوشمند

در این‌جا منظور از امنيت رو آوردن به استفاده از تکنولوژی‌هایی نيست که مانع دزدی و سرقت می‌شوند. اکنون از نفوذی‌ها و هکرهایی صحبت می‌کنیم که از طریق دستگاه‌های هوشمند برای جاسوسی و سرقت وارد حریم خصوصی افراد می‌شوند. ممکن است دور از ذهن به نظر برسد، اما اين یک مسأله‌ی واقعی و امکان‌پذیر است. اغلب این نفوذها مربوط به امنیت شبکه‌ی وای‌فای می‌شود که بستر ارتباطی تجهیزات است. اقداماتی که می‌توان در این راستا برای پیش‌گیری از این اتفاق نامطلوب انجام داد، این است که از عدم اتصال وای‌فای محلی به شبکه‌ی عمومی اطمینان بيابيد و اتصال به نرم‌افزار وی‌پی‌ان را هم در نظر بگيريد.

امتیاز شما برای ما ارزشمند است. برای امتیاز کلیک نمایید!
[کل: 0 میانگین: 0]

مطالب مشابه

دنیای هوشمند

بیشتر بخوانید…